Fréttatilkynning frá mennta- og barnamálaráðuneyti
Á Íslandi er staða jafnréttis í íþróttastarfi góð í alþjóðlegum samanburði en enn er verk að vinna. Þetta sýna niðurstöður nýrrar alþjóðlegrar spurningakönnunar um jafnrétti í íþróttum.
Staðan er góð borið saman við önnur þátttökuríki þrátt fyrir að ekki sé mikið um sértækar aðgerðir til þess að jafna stöðu kynjanna í stefnum eða aðgerðaáætlunum. Nærri helmingur íslenskra svarenda hefur tekið upp stefnur eða aðgerðaáætlanir til að vinna gegn kynbundnu ofbeldi í íþróttum. Karlar eru í miklum meirihluta æðstu stjórnenda, meðan staðan er mun jafnari hjá næstæðstu stjórnendum og í stjórnum.
Heildarniðurstöður könnunarinnar í öllum þátttökuríkjunum (21) gefa til kynna að konur standi höllum fæti í valdamestu stöðum íþróttahreyfingarinnar en einungis 12–14% forseta íþróttasamtaka eru konur. Aðeins eru 22% skráðra þjálfara hjá samböndum í úrtakinu kvenkyns en rétt um þriðjungur sambandanna segjast hafa aðgerðaáætlanir til að bregðast við hallanum. Konur sinna eingöngu 32% starfa sem dómarar eða aðrir mikilvægir starfsmenn keppni. Konur eru í heildina ekki nema 37% þátttakenda í íþróttastarfi í þátttökuríkjum könnunarinnar og er töluverður munur á þátttöku eftir aldri og íþróttagreinum. Hlutfall samtaka með skriflegar áætlanir til að bregðast gegn kynbundnu ofbeldi hefur aukist umtalsvert frá fyrri rannsókn, úr 25% árið 2019 í 39% í þessari könnun.
Niðurstöður sýna að 35% samtakanna sem svöruðu könnuninni hafa gripið til aðgerða til að tryggja jafnari sýnileika kynja í umfjöllun um íþróttastarf þeirra auk þess sem um 67% samtakanna sem svöruðu hafa kynjajafnrétti í sínum langtímaáætlunum.
Með myndrænni framsetningu er hægt að glöggva sig á heildarniðurstöðum og bera saman ýmsa þætti milli landa og íþróttagreina.
Spurningakönnunin er liður í samstarfsverkefni Evrópuráðsins og Evrópusambandsins – „All in Plus“. Meginþættir verkefnisins eru, auk söfnunar upplýsinga með umræddri spurningakönnun, að uppfæra rafrænan gagnabanka um góð fordæmi sem og áhersla á fjölmiðla og mikilvægi þeirra gagnvart kynjajafnrétti.
Ísland tók nú þátt í fyrsta sinn í svörun spurningalistans en sambærileg könnun var framkvæmd árið 2019. Spurningalistum var svarað á árinu 2024 á grundvelli stöðunnar árið 2023. Eftir svörum var leitað hjá sérsamböndum, Ólympíunefndum, íþróttasamböndum fatlaðra og ráðuneytum með ábyrgð á málaflokki íþrótta.
Í könnuninni voru til skoðunar sex vísar um kynjajafnrétti í íþróttastarfi: kynjajafnrétti í stjórnum; kynjajafnrétti í þjálfun og hjá starfsmönnum leiks; kynjajafnrétti í þátttöku (frá almennri þátttöku til afreksstarfs); spornað við kynbundnu ofbeldi, kynjajafnrétti í umfjöllun; áætlanir um viðbragð við skorti á kynjajafnrétti í íþróttum. Alls bárust svör frá 21 íslenskum aðila.
